کودکان براي دوست يابي به حمايت والدين نياز دارند...

دنياي کودکي، دنياي شيريني است و دوستي ها در اين دنيا شيرين تر. شايد براي همين است که دوستي هاي دوران کودکي جزو فراموش نشدني ترين خاطره هاي ما درطول زندگي است. جالب اين که از بارزترين ويژگي هاي دوران کودکي يعني صداقت و صراحت را مي توان در دوستي هاي اين دوران ديد. کودکان با يک نگاه با هم دوست مي شوند و با ورود يک اسباب بازي جديد يکديگر را فراموش مي کنند! اما کودکان حتي در دوست پيدا کردن هم به حمايت و پشتيباني والدين خود نياز دارند تا مراحل رشد و تکامل شخصيت شان طي شود. درباره مهارت هاي دوست يابي کودکان مي توان بحث هاي گوناگوني را مطرح کرد اما در اين مطلب با رئوس آن آشنا مي شويم.

گيتي اسدي کارشناس ارشد مشاوره و کارشناس ارشد روان سنجي، در اين باره به خراسان مي گويد: وقتي درباره دوست يابي بچه ها صحبت مي کنيم، در واقع مهارت برقراري روابط اجتماعي و مهارت هاي ارتباطي را مدنظر داريم.

گاه مشاهده مي شود کودک قادر نيست با ديگر کودکان ارتباط برقرار کند. برخي کودکان فقط به چند کودک هم سن و سال خود علاقه مند هستند و نمي خواهند دوستان زيادي داشته باشند. کودکاني هم هستند که دوستان زيادي دارند، به سرعت با ديگران خو مي گيرند، روابط اجتماعي خوبي دارند و به هر جمعي که وارد مي شوند با ديگران ارتباط برقرار مي کنند و راه ارتباط با هر کسي را زود مي يابند.

از آن جا که هم اکنون در بسياري از خانواده هاي ايراني تک فرزندي رواج دارد، بايد در نظر داشت که روابط اجتماعي و مهارت هاي ارتباطي کودک محدود مي شود. والدين اغلب توجه بيش از حد به تک فرزندشان دارند و کودک که در يک رابطه محدود قرار گرفته است، مهارت دوست يابي را ياد نمي گيرد. در صورتي که محيط پرورش کودک بايد غني باشد، او بايد با کودکان هم سن و سالش در ارتباط باشد و بسياري از مهارت ها را از محيط بيرون از خانواده بياموزد؛ هرچند که الگوهاي اصلي برقراري ارتباط با ديگران را از والدين و از اولين ماه هاي تولد دريافت مي کند.

اولين کسي که موفق مي شود با کودک ارتباط برقرار کند، مادر و بعد از آن پدر است. سپس اطرافيان، مادربزرگ، پدربزرگ، خواهر يا برادر قرار دارند. ارتباط کودک با هر يک از اين افراد به تقويت مهارت هاي ارتباطي کودک مي انجامد. اما هر قدر وابستگي کودک به مادر کمتر شود و کودک بيشتر به دنبال کسب استقلال باشد، نياز بيشتري به برقراري تعامل و ارتباط با ديگر کودکان و اطرافيان پيدا مي کند و در واقع يکي از راه هاي رسيدن به استقلال کودک، همين راه است.

دوستان به تجربه اندوزي کودک کمک مي کنند

کودک طي مراحل رشد و تکامل شخصيتش بايد بسياري از ناملايمات و دشواري ها را که در محيط منزل از آن ها مصون است، در محيط بيرون و در تعامل با کودکان ديگر دريافت کند. اگر طي اين مسير مهارت هاي اجتماعي و راه برقراري ارتباط را فرانگرفته باشد، بي گمان نمي تواند به مرز رشد و تکامل برسد. قهر، آشتي، تحسين، تشويق، رفتارهاي مثبت، دعوا، بگومگو و بازي در دنياي کودکان در تعامل با دوستان نقش مهمي در شکل گيري شخصيت کودک دارد. در واقع دوستان وسيله تجربه اندوزي و کسب مهارت براي کودکان هستند.

اسدي با اشاره به نقش والدين در کسب مهارت هاي دوست يابي کودکان مي گويد: والدين به عنوان اولين الگويي که در اختيار کودک است، نقش مهمي دارند. زيرا کودک در گام اول بازتابي از رفتارهاي آنان است. والديني که مدام يکديگر را تحقير يا سرزنش مي کنند، همين الگو را در اختيار فرزندشان قرار مي دهند.

والدين بايد قاطعانه به فرزندشان بگويند که چه رفتاري از او پذيرفتني و کدام رفتار غيرقابل قبول است. کودک بايد بداند کتک کاري، فحش دادن و قلدري جزو رفتارهاي قابل قبول نيست و اگر مي خواهد دوستان زيادي داشته باشد، بايد اين کارها را کنار بگذارد. همچنين والدين بايد از اين رفتارها اجتناب کنند و الگوي صحيحي در اختيار کودک قرار دهند و خودشان عادت به قلدري و زورگويي نداشته باشند.

کودک بايد با دوستانش مهربان باشد، در غير اين صورت با محروميت از بازي با آن ها يا محروميت از بازي با اسباب بازي ديگر بچه ها مواجه مي شود.

الگوي کودکان

نبايد فراموش کرد که کودکان به لحاظ شخصيتي با هم متفاوت هستند و والدين بايد با درک اين تفاوت ها تلاش کنند به او در مسير تعامل با ديگران کمک کنند.

به عنوان مثال، بعضي از کودکان بسيار حساس و زودرنج هستند. والدين بايد سعي کنند اين حساسيت ها را کم کنند، به او آموزش دهند لازم نيست نسبت به همه حرف ها و رفتارهاي ديگران واکنش نشان دهد و گاه بايد بي اعتنا باشد. الگوگيري از شخصيت هاي محبوب بچه ها در کارتون، کتاب و نوار قصه هم مي تواند بسيار کارساز باشد تا کودک بين رفتارهاي خوب و بد در ارتباط با ديگران تمايز قائل شود.

سوال از کودک درباره زشتي يا زيبايي يک رفتار هم نوعي آموزش محسوب مي شود.

از طرف ديگر، بازخورد مثبت به رفتار خوب کودک، نقش مهمي در پيشرفت مهارت هاي دوست يابي او دارد. تشويق کودک به صورت کلامي، دادن جايزه به او، رفتن به اماکن تفريحي و پارک از جمله بازخوردهاي مثبت به رفتار خوب کودک محسوب مي شود.

بچه هاي کم رو

اين کارشناس ارشد مشاوره، درباره خصوصيات بچه هاي خجالتي و مشکلاتي که در برقراري ارتباط با ديگران دارند، مي گويد: در قدم اول بايد ريشه کم رويي کودک شناسايي شود. محيطي که کودک در آن قرار دارد، والدين کم رو و خجالتي در کم رويي کودک تاثير دارد و راه هاي متفاوتي براي رفع اين ويژگي وجود دارد.

بعضي مي گويند تغيير محيط در برطرف کردن اين مشکل کارساز است. طبيعي است که حضور در مهدکودک و تماس با همسالان تا حد زيادي به اين کودکان در رفع مشکل کم رويي کمک مي کند. البته در هر صورت اين کودکان به حمايت و الگوگيري از والدين نياز دارند. اين والدين هستند که بايد مشخصات يک دوست خوب را در اختيار کودک قرار دهند. به عنوان مثال، از کودک بخواهيد نام يکي از دوستانش را بگويد. سپس خصوصيات ظاهري و رفتاري دوستش را بپرسيد و دليل او براي دوست داشتن را بشنويد.

هنگامي که کودک در حال توضيح دادن است، از کلمات و واژه هاي خودش براي توصيف يک دوست خوب استفاده کنيد، فراموش نکنيد که بايد براي يادگيري مهارت هاي جديد به کودک فرصت دهيد و او را تشويق کنيد که برنامه هايي براي بازي با دوستانش بگذارد تا با هم ساعاتي را بگذرانند. همچنين لازم است والدين رفتارهاي منفي کودک را ريشه يابي و سعي کنند از زبان خودش يا دوستش پي به اصل ماجرا ببرند. به عنوان مثال، کودکي که به هنگام بازي عادت دارد زور بگويد يا قلدري کند شايد دوست دارد هميشه رهبر گروه باشد، اگر والدين به اين نکته پي ببرند و شرايط را به گونه اي مهيا کنند که او هدايت کودکان را به عهده بگيرد تا نيازش تامين شود، دست از قلدري بر مي دارد.

همچنين دکتر احمد جليلي، روان پزشک درباره تقويت رفتارهاي مثبت در کودک به ايسنا مي گويد: سازمان شخصيت افراد از جمله اعتماد به نفس که نقش مهمي در برقراري تعامل اجتماعي با ديگران دارد، تحت تاثير ويژگي هاي وراثتي و رابطه فرد با محيط است. از اين رو، نمي توان به همه پدرها و مادرها براي افزايش اعتماد به نفس فرزندشان توصيه هاي واحدي کرد چون افراد در موقعيت هاي استرس زا به گونه هاي متفاوتي واکنش نشان مي دهند. به عنوان مثال، مرگ پدر باعث مي شود يک کودک تلاش بيشتري براي موفقيت کند اما در کودک ديگري موجب به زوال رفتن کودک مي شود. بنابراين مي توان توصيه کرد که خانواده ها به کودکان خود اجازه دهند که برخي از امور را به طور مستقل انجام دهند و به آن ها اجازه اشتباه کردن و تجربه اندوزي دهند زيرا تسلط بيش از حد پدر و مادر بر کودک، باعث پرورش پيدا نکردن اعتماد به نفس او مي شود.

دوست يابي کودکان

دنياي کودکي با تجربه دوست يابي شيرين تر مي شود و چه بسا دوستان دوران کودکي تا آخر عمر همراه فرد باشند و نقش مهمي در موفقيت هاي او داشته باشند. دوست يابي از جمله مهارت هاي آموختني است که براي کسب آن کودکان از والدين خود الگو مي گيرند و والدين مي توانند به فرزندشان کمک زيادي کنند. برخي کودکان خجالتي هستند، برخي قلدري مي کنند و ... والدين بايد با زبان کودک او را متوجه چگونگي تعامل با دوستان کنند.

دوشنبه 13 تیر 1390 - 5:15:14 PM